ئەبوبەکر عەلی

درێژە کێشانی ناكۆكی‌و شەڕی ناوخۆی باشوور بۆ زیاتر لە (60)‌ ساڵ، لە ناوچەیەكی جوگرافی هاوشێوەی باشووردا‌، كە لەڕووی مەوداوە شەڕی نێوان كاسۆلیك‌و پرۆستانتەكانی كۆتایی سەدەی هەڤدەی ئەوروپای تێپەڕاندووە (هی ئەوان 30 ساڵ بوو)، بە دڵنیاییەوە، بووە سەرچاوەی مەترسیەكی راستەقینە بۆ سەر كۆی نەزمی ئەخلاقی‌و بەهایی لە كۆمەڵگەو ناو ماڵی ناسیونالیزمی کوردی ئەم پارچەی کوردستاندا.

چونکە ناكۆكی و شەڕێك، یەكتر بەدوژمنکردن، سڕینەوەی یەكتر، جاشایەتی و پەنابردن بۆ دوژمنە نەتەوەییەکان، دیل کوشتن و حەڵاڵکردنی سەروماڵی یەکترو پەرەدان بە فەرهەنگی ڕاوو رووت و شرەخۆری، سوکایەتی پێکردن و شکاندن، سەرانە لێسەندن، تیرۆر، زیندوکردنەوەی هەندێ رووی دوواکەوتووی فەرهەنگی خێڵ بۆ جۆشدانی شەڕەکە، بەهێزکردنی دەمارگیری حیزبی و ناوچەیی، بەئامرازکردنی دەزگاو دارایی گشتی بۆ ململانێی حیزبیی، تیایدا بەکارهاتبێت و هەموو هۆكار‌و ئامراز‌و شێوازێك لەو پێناوەدا رێگەپێدراو بووبێت، بەکورتی میکیاڤیللیزم بەدیوە خراپەکەیدا حوکمی پەیوەندیی نێوان لایەنە ناکۆکەکان کردبێت، واتە لە ڕوانگەی ئامانجە گرووپییەکانی ناکۆکی و شەرەکانەوە و کارایی و ناکاراییان، ئامراز‌و وەسیلەكان دیاریکرابن‌و هەڵسەنگاندنیان بۆ کرابێت، نەك ئەخلاقیبوون و بەرژەوەندی نیشتیمانی و چاکەی گشتی(هەڵبەت بە پێچەوانەی ئامانجی میکاڤیللەییەوە، كە مەبەستی ئەوە بوو میر لەڕێ‌ی زەبر‌و زەنگەوە یەكێتی نەتەوەیی بەدیبێنێت)دەبێت، چ شوێنەوارێکی نەرێنی و ویرانکاریەکی ئەخلاقی بەدوای خۆیدا بەجیبێڵیت؟

وەڵامی ئەم پرسیارە لەئێستادا لە شکستی کوردایەتی، وەك فۆرمێکی شکستخواردووی ناسیونالیزمی کوردی و ئەونامۆبوون ونائومێدییە گەورەو لەبەر یەکهەڵوەشاوەییە ناوخۆییەی لەهەرێم وباشووردا هەستیپێدەکرێت، بەڕوونی دەست دەکەوێت. خۆ ئەگەر کاریگەری ئیسلام و هەندێ بەهاو بونیادی کۆمەڵگە خۆی نەبووایە، چاوەروان دەکرا کاریگەرییەکانی لە ڕووی کۆمەڵایەتی و ئەخلاقییەوە چەند قات ببیتەوەو تەنانەت کۆمەڵ لەقەراغی داڕوخانێکی کۆمەڵایەتی وئەخلاقیش نزیك بکاتەوە.

هۆکارێکی گەورەی ئەوەش کە دۆخەکەی بەم ئاقارە گەیاند وکردی بە تەحەدایەکی گەورەی ئەخلاقی و وجودی لەبەردەم کۆمەڵگەو پاشماوەکانی ناسیۆنالیزمی کوردی لەهەرێم، ترسی وجودی هێزەکان لەیەکترو سروشتی سفری ناکۆکی و شەرەکەبووە لەهەندێ کات وبڕگەی مێژووییدا، کەیەکسانە بەڕووخانی متمانە بەیەکترو مامەڵەکردنی تاکتیکی و بڕگەیی وکاتی لەگەڵ یەکدی و ئیدارەدانی ململانێ خستنە شوێنی چارەسەری نیشتیمانی دەستوری ودامەزراەیی درێژ مەوداو پێنانە قۆناغێکی نوێوە!

لایەنە ناکۆك و بەشەڕهاتووەكان، بەرامبەر یەكتر هەستیان بە هەڕەشەی ڕاستەو خۆ لەسەر بوونیانی خۆیان كردووە، واتە دەمێنن یان نامێنن، پێیان وابووە لایەنی بەرامبەر سڵ لە هیچ شتێ‌ ناكاتەوە بۆ لەناوبردن و سرینەوەی ! یاخود خۆی وانیشانداوە، بەمەبستی پاساودانی هەنگاوو تاکتیکەکانی و تێپەڕاندنی هێڵە سوورە ئەخلاقی و بەهاییەکان ،بەگوێرەی دروشمی: هەمووشتێك لە پێناو ناشیرینکردن ولاوازکردن و گەرتوانراش سڕینەوەی بەرامبەردا! بەكورتی، زۆر کەم بەهایەكی نیشتمانی ، نەتەوەیی، یاخود ئەخلاقی‌و ئایینی ماوە، لەدرێژەی ئەم ناكۆكی‌و شەڕە پووچگەرا دوور‌و درێژەدا ژێر پێ‌ نەدرا بێت.

بەوەش ئەوەی دەبوو دوژمن پێمان بکات خۆمان بەخۆمان کرد. چارەنووسی ئەزموونی هەرێممان خستۆتە بەردەم ئایندەیەکی نادیارو دوژمنانمان بە خۆمان خۆشکردووە.